#dzieci #PieczaZastępcza #ZapaśćInfrastruktury #wychowanie #PolitykaSpołeczna

Anna Krawczak na Facebooku

Opowiem Wam taką historię: pewni ludzie mieszkali w domu pokrytym eternitem, w którym znajdowała się nieosłonięta i iskrząca instalacja elektryczna. Latami ignorowali przepisy przeciwpożarowe tłumacząc, że pożary zdarzają się tylko u sąsiadów, i że jeśli kiedyś będzie dobra sposobność to wymienią instalację oraz eternit, spokojnie, nie ma pośpiechu.

A potem wybuchł pożar i wszystko poszło z dymem.

Mądrzy ludzie oznajmili, że wybudują dom na nowo i pokryją go eternitem prosząc sąsiada Zdziśka, aby zainstalował im "elektrykę". Dlaczego tak? Bo szybko i sprawnie, a im nie może woda na głowy kapać. I jeszcze zrobią to z budżetu państwa, są wszak pogorzelcami.

To jest krótka i wymowna historia o efektach prac grup konsultacyjnych, które pracują w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w warunkach "agonii pieczy zastępczej", o której od lat alarmowano, że zbliżamy się do niej nieuchronnie, i które to grupy dziś przedstawiły swoje rekomendacje.

Dwie z takich grup zaprezentowały same gęste postulaty:

1. W każdym województwie powinien powstać co najmniej jeden interwencyjny ośrodek preadopcyjny dla dzieci do pierwszego roku życia.

2. W każdym województwie powinna powstać co najmniej jedna regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna

3. domy dziecka powinny się "urodzinniać"

4. ...ale równocześnie chcą zwiększyć liczbę dzieci w jednym domu dziecka do 16, a najlepiej wykorzystać w tym celu puste przestrzenie dawnych molochów, ostatecznie mamy kryzys miejsc w pieczy

5. poza tym nie przesadzajmy tak z tym urodzinnianiem, bo w domach dziecka (mają się nazywać "domy dla dzieci", żeby było życzliwiej) ma być wprawdzie rodzinnie, ale jeśli któryś nastolat fiknie i trafi do MOWu (młodzieżowego ośrodka wychowawczego) to dom dziecka (sorry, dom dla dzieci) powinien mieć możliwość wycofać się z tego całego urodzinniania i wykreślić dziecko z listy wychowanków, żeby nie wracało na wakacje ani na święta.

Coś Wam powiem (poza tym, że siedziałam w MRiPS i własnym oczom nie wierzyłam) i może to wylistuję:

1. Instytucjonalizowanie najmłodszych dzieci jest w tej chwili absolutnym archaizmem europejskim, Polska nadal nie wykonała zaleceń komitetu ochrony praw dziecka ONZ nakazującego USUNIĘCIE z ustawy możliwości tworzenia takich domów małego dziecka, którymi są IOPy.

Tymczasem voila! Grupa konsultantów i ekspertów postanowiła mieć to w d..e i wpisała sobie postulat zmiany systemowej, aby nie tylko takie placówki budować, ale jeszcze zwiększyć ich liczbę z aktualnych 3 do 16. Nie powiem, ta arogancja robi spore wrażenie. Jeszcze większe, że Ministerstwo Rodziny ten postulat w ogóle prezentuje i rozpatruje.

2. Istnieje inne rozwiązanie szukania miejsc dla najmłodszych dzieci w pieczy, na to rozwiązanie żaden z luminarzy, jak widzę, nie wpadł, i nazywa się ono "zasadą triażu". Zasada triażu w pieczy zastępczej oznacza dokładnie to samo, co na SORze: najpierw przypadki ostre, potem kolejne. Triaż w pieczy oznacza, że absolutne pierwszeństwo umieszczania w rodzinach zastępczych powinny mieć dzieci do pierwszego roku i dzieci w bezpośrednim zagrożeniu życia. Oznacza to, że nie wolno umieścić siedmiolatka, jeśli na miejsce nadal czeka dwumiesięczne niemowlę.

Że to niesprawiedliwe?

Tak, podobnie jak to, że nieprzytomny człowiek z wypadku otrzyma kod czerwony i zostanie przyjęty natychmiast, a osoba prosząca o usunięcie kleszcza otrzyma kod zielony i poczeka parę godzin.

Ponieważ rozumiem, że koncepcja triażu rozwala mózg swoją innowacyjnością i w ogóle nikt nigdy o niej nie słyszał, chciałam powiedzieć - heloł, luminarze! - że tak w ogóle to nazywa się "Child welfare triage" i jest nieźle opisana w literaturze dotyczącej pieczy zastępczej, którą trzeba jednak znać i czytać.

To ostatnie dodaję celowo, ponieważ w ostatnich latach dowiedziałam się, ze generalnie znajomość kontekstów, rozwiązań i legislacji jest (nie tylko moim) minusem i czyni mnie (nie tylko mnie) niewiarygodną; ministerstwa powinny słuchać głosu praktyków, którzy włożyli spory wysiłek w to, aby tych kontekstów, rozwiązań i legislacji nie znać, za to mają mandat "pracuję w domu dziecka, więc nie mam pańskiego płaszcza i co mi pan zrobisz?".
No to wyśmienicie, pomyślałam sobie, zobaczmy, co te potężne umysły wymyślą - wymyśliły postulat budowy domów małego dziecka jak Polska długa i szeroka. Byłabym pod wrażeniem, gdyby nie to, że niestety poważnie obawiam się, że ta propozycja może zostać rozpatrzona i przyjęta.

3. Urodzinnianie domów dziecka jest w równym stopniu wspaniałą koncepcją. Ostatnie tygodnie upłynęły mi na słuchaniu w ministerstwie opowieści, że musimy inwestować w rozwój placówek, ponieważ "aż 25% dzieci przybywających do domów dziecka w ostatnim roku stanowiły dzieci z rozwiązanych rodzin zastępczych" (stowarzyszenie placówek opiekuńczo wychowawczych takimi danymi dysponuje).

Czyli - rodziny zastępcze zawodzą, oddają dzieci jak popsute zabawki, skala zjawiska jest poważna.

I tu, jak książę na białym koniu, zjawiają się "domy dla dzieci", które się urodzinnią i przybędą w sukurs, one wszak są miejscami stabilnymi i bezpiecznymi w przeciwieństwie do chimerycznych i niepewnych rodzin zastępczych. I mają więcej miejsc.

Tymczasem kilka dni temu fundacja GrowSPACE opublikowała wyniki monitoringu i donosi, że aż 1292 dzieci wróciło do domów dziecka z rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka.

Pozwólcie, że zestawię te dane z danymi z corocznych raportów z wykonywania ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:
- Otóż "1292 dzieci" stanowi 6,5% wszystkich dzieci przebywających w domach dziecka (ogólna liczba dzieci przebywających w domach dziecka to 19796 dzieci), a nie "25%"
- co więcej "1292 dzieci" stanowi niespełna 3% dzieci poniżej 18 roku życia, które wychowują się w rodzinach zastępczych.

Co to oznacza?

Oznacza to, że jakkolwiek 1292 dzieci, którym zdestabilizowano życie to o 1292 dzieci za dużo, to jednak 3% "dzieci-zwrotek" w rodzinach zastępczych nie jest ani zjawiskiem, ani tym bardziej przerażającą skalą tego zjawiska.

Jest, powiedziałabym, zadziwiająco niskim wskaźnikiem niestabilności rodzin zastępczych, które w przeciwieństwie do personelu placówek nigdy nie kończą swojego dyżuru, ponieważ ich miejsce pracy jest zarazem ich domem prywatnym i rodziną, są więc w o wiele wyższym ryzyku wypalenia.

4. A teraz naprawdę gruba teza: zaryzykuję twierdzenie, że jeśli mielibyśmy szukać miejsc niestabilnych to warto byłoby policzyć odsetek wychowanków domów dziecka, którzy przebywają w Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych, Młodzieżowych Ośrodkach Socjoterapeutycznych, SOSWach, OOWach i innych miejscach pobytu stałego, które sprawiają, że te dzieci stają się bytami podwójnymi: są wykazywane „na stanie” domu dziecka i równocześnie fizycznie przebywają w takim MOWie.

W ostatnim roku prowadziłam projekt w dwóch Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych. W jednym z nich odsetek wychowanków, którzy napłynęli z domów dziecka wynosił prawie 30%, w drugim – 20%. W ramach tego projektu prowadziłam również rozmowy i wywiady z innymi polskimi MOWami (dla dziewcząt, dla chłopców, koedukacyjnymi, publicznym i niepublicznymi) z ciekawości podpytując, jaka w ich ośrodkach jest proporcja między dziećmi „z rodzin biologicznych/zastępczych” i „z domów dziecka”. Od żadnego z moich rozmówców i rozmówczyń nie usłyszałam wartości niższej niż „20% wychowanków z domu dziecka”.

Wydaje mi się niemałą hucpą podnosić argument o „niestabilności rodzin zastępczych, z których placówki muszą ratować dzieci” w sytuacji, w której ta niestabilność dotyczyła niespełna 3% dzieci z rodzin zastępczych oraz w sytuacji, w której placówki wydatnie odsyłają swoich wychowanków do MOSów, MOWów i innych ośrodków, czego się publicznie nie zlicza i nie rozlicza.

5. To nieprawda, że domy dziecka mają i mogą zaoferować więcej miejsc niż rodzinna piecza zastępcza. Rodzinna piecza zastępcza dostarcza miejsc dla 77% dzieci z pieczy, podczas gdy domy dziecka dla 23%.

***

Na koniec chcę napisać taką rzecz: że MRiPS nie odpowiada za postulaty grup roboczych i trzymanie się przez te postulaty jakiejkolwiek poręczy to jest jedna sprawa. Że dziś przez dwie godziny słuchałam ze zdumieniem, jak w siedzibie Ministerstwa Rodziny odbywają się realne podchody do odwrócenia wszystkich wysiłków i osiągniętych już kamieni milowych na rzecz deinstytucjonalizacji – to sprawa druga. Dwie godziny słuchałam, w jaki sposób wylewa się z kąpielą dziecko, na rzecz którego pracujemy od ponad 20 lat. I robi się to powołując na wyjątkową sytuację pożaru eternitowego dachu, równocześnie rozpisując przetarg na dostawców nowego eternitu.

Zarejestrowanie Stowarzyszenia TePeWu jako stowarzyszenia zwykłego oznacza, że nie możemy prowadzić działalności gospodarczej, ani odpłatnej działalności publicznego. Zmieni się to, gdy przekształcimy TePeWu w stowarzyszenie rejestrowe, co planowane jest na początek 2025 roku.

W 2024 roku Artel będzie więc działał na zasadach gospodarki darów.

Co to oznacza w praktyce?

Nasza praca – usługi, wydawnictwa, produkty, warsztaty i inne działania – będą dla Was dostępne bezpłatnie, w miarę pozyskiwanych przez nas środków finansowych i rzeczowych.

Pozyskiwać je będziemy przede wszystkim drogą zbiórek pieniężnych, grantów, dotacji i darowizn, ściśle przestrzegając granic, które wyznacza nasz społeczny i polityczny światopogląd.

Przykład #1

Chcemy wydać polskie tłumaczenie książki Jema Bendella „Breaking Together” w formie ebooka na otwartej licencji.

Musimy uczciwie wynagrodzić pracę tłumacza, redaktora, korektora i grafika

Żeby to sfinansować, zorganizujemy zbiórkę pieniężną. Ewentualna nadwyżka zostanie przeznaczona na zakup wyposażenia i pokrycie kosztów prowadzenia Stowarzyszenia.

Rozliczenie budżetu zostanie opublikowane, a ebook będzie publicznie dostępny do pobrania z sieci.

Przykład #2

Chcemy zakupić profesjonalną kolorową drukarkę laserową, do druku plakatów, bannerów, wlepek czy też zinów.

Możemy zakupić nowy egzemplarz, kupić używany i go odnowić, lub pozyskać go na zasadzie darowizny.

Na ten cel również uruchomimy zbiórkę pieniężną. Ewentualna nadwyżka będzie wydana na serwis urządzenia i na materiały zużywalne. Wydruki wykonane na tym urządzeniu dla potrzeb działań politycznych i społecznych będą bezpłatne – w ramach pozyskanych środków.