SPINKa

2025-04-20 08:00:00

Żyje tu tyle ludzi ile w całej Polsce. „Ruch uliczny jest uspokojony”

Szybka industrializacja japońskiej gospodarki po II Wojnie Światowej doprowadziła do drastycznego rozpowszechnienia się chorób układu oddechowego. Mimo to dziś Japonia jest azjatyckim liderem pod względem jakości powietrza.

Dokładnie pół wieku temu rząd w Tokio, pod naciskami społeczeństwa, przyjął Ustawę o odszkodowaniach za uszczerbki na zdrowiu związane z zanieczyszczeniem (Act on Compensation for Pollution-related Health Damage). Jak do tego doszło?

• Czytaj także: Co miesiąc dzieci „palą” tu 340 papierosów. Walczą, by to zmienić

Japoński cud gospodarczy

Wymęczona wojną, w latach 50. XX wieku Japonia szukała swojej niszy, która umożliwiłaby jej ratowanie konającej gospodarki. Odpowiedzią okazały się przemysł i technologie, które rozwijały się w tak szybkim tempie, że do dziś kraj kojarzony jest z nowoczesnymi rozwiązaniami i robotyką.

Podnoszenie państwa z ruiny w taki sposób wiązało się jednak z wysokimi kosztami dla zdrowia obywateli. Powstało nawet pojęcie “astma Yokkaichi”, oznaczające szereg chorób, które zaczęły nękać w latach 60. mieszkańców miasta Yokkaichi – ówczesnego centrum przemysłowego (działały tam głównie zakłady petrochemiczne i rafinerie), położonego w środkowej części wyspy Honsiu.

“Oczekiwana długość życia zarówno mężczyzn, jak i kobiet była znacznie krótsza u pacjentów z miasta Yokkaichi” – wynika z badań.

Emisje z fabryk, zakładów petrochemicznych i elektrowni skutkowały degradacją powietrza, wody i gleby. Doświadczenie Yokkaichi i innych przemysłowych miast i wsi dotkniętych tym problemem doprowadziło do masowych protestów, które przeszły przez kraj w ciągu kolejnej dekady.

Lokalne manifestacje z czasem osiągnęły skalę masową, również dzięki zaangażowaniu mediów i prawników walczących o rekompensaty dla poszkodowanych. Władze musiały wreszcie zareagować.
Zakłady przemysłowe w Yokkaichi. Fot. shutterstock/iamlukyeee

Nowy rozdział w historii

W wyniku presji społecznej w 1973 roku rząd przegłosował przełomową ustawę. Zgodnie z nią, ofiary chorób spowodowanych zanieczyszczeniem (głównie zanieczyszczeniem powietrza) mają prawo do świadczeń kompensacyjnych, takich jak świadczenia medyczne.

Pobieraniem funduszy na ten cel (m.in. od firm emitujących szkodliwe związki), a następnie ich przekazywaniem do samorządów zajmuje się Agencja Odbudowy i Ochrony Środowiska (Environmental Restoration and Conservation Agency, ERCA).

„Japonia poczyniła ogromne postępy w walce z zanieczyszczeniami poprzez stałe wysiłki lokalnych mieszkańców i współpracę między przemysłem, rządem i środowiskiem akademickim, stając się jednym z najbardziej zaawansowanych krajów na świecie pod względem kontroli zanieczyszczeń” – czytamy na stronie ERCA.

Japoński dziennik „The Mainichi” – jeden z największych w kraju – zwraca jednak uwagę, że wysokie progi uznaniowe i biurokracja sprawiają, że tysiące ofiar smogu sprzed dekad nie otrzymują należnych im rekompensat. Mimo to Ustawa o odszkodowaniach otworzyła nowy rozdział w historii kraju.

Mowa tu m.in. o przepisach dotyczących emisji spalin samochodowych i krajowych standardach jakości powietrza (limit dla PM2.5 wynosi 35 µg/m³ średniodobowo).

I chociaż w skali całej Azji Japonia wypada pod tym względem bardzo dobrze (według rankingu IQAir ustępuje miejsca wszystkim azjatyckim krajom), to nie znaczy, że problem smogu został tam całkowicie rozwiązany.

• Czytaj także: Rząd RPA trafił przed sąd za trujące powietrze. Werdykt: „naruszenie konstytucji”

Zanieczyszczenia transgraniczne

Chiny, które dzielą morze z Japonią, mierzą się z wielokrotnie przekroczonymi normami powietrza w największych miastach. Okazuje się, że chiński – i nie tylko – smog truje również obywateli sąsiednich państw – w tym właśnie Japonii. Zjawisko to nosi nazwę transgranicznego zanieczyszczenia powietrza.

– I ma ono znaczący wpływ na to, czym oddychają Japończycy. Chiny emitują cząstki pierwotne, lotne związki organiczne i tlenki azotu, a także tlenki siarki z powodu częstego spalania węgla – tłumaczą dla SmogLab badacze z japońskiego Narodowego Instytutu Badań Środowiskowych (National Institute for Environmental Studies, NIES).

Dodają przy tym jednak, że ostatnie działania ze strony rządów obu państw przyczyniły się do ograniczenia emisji niektórych z nich. Przykład?

Każdego roku odbywa się szczyt ministrów środowiska Chin, Japonii i Korei Południowej, który nosi nazwę Trójstronnego Dialogu Politycznego w sprawie Zanieczyszczenia Powietrza. Spotkania trwają od 11 lat. W tym roku ministrowie omówili m.in. wyniki badań nad czynnikami generującymi ozon i środkami, które mają zaradzić występowaniu pyłu zawieszonego PM2.5.

Mimo wymiany informacji i chęci współpracy, zanieczyszczenia transgraniczne pozostają dla Japonii znaczącym problemem. Według danych IQAir, to główny powód, dla którego ozon przyziemny, mimo krajowych regulacji, nie zmniejsza w wystarczającym stopniu (ten szkodliwy gaz powstaje, gdy związki chemiczne takie jak tlenki azotu i lotne związki organiczne reagują pod wpływem promieniowania słonecznego).

Na tym jednak problemy z utrzymaniem dobrej jakości powietrza w kraju się nie kończą.

• Czytaj także: Tylko trzy kraje w Europie spełniają normy powietrza WHO. Jaki jest ich sekret?

Transport publiczny na ratunek

Chociaż Japonia osiągnęła ogromny sukces w walce ze smogiem w ciągu ostatnich dekad, to kraj nadal boryka się z problemem emisji spalin ze źródeł mobilnych. Liczba samochodów w kraju zaczęła gwałtownie wzrastać w latach 70. ubiegłego wieku, gdy kraj przeżywał boom motoryzacyjny i pod względem produkcji aut Japonia do dziś utrzymuje się w ścisłej czołówce światowej.

Tylko jak to możliwe, że mimo bardzo rygorystycznych przepisów dotyczących ruchu samochodowego, to nadal jedno z głównych, obok zanieczyszczeń transgranicznych i emisji przemysłowych, źródeł smogu? Żeby to zrozumieć, trzeba spojrzeć na Tokio – największe miasto na świecie, którego obszar metropolitalny zamieszkuje niemal 40 mln osób – to jakby cała Polska żyła w jednej metropolii. Nic więc dziwnego, że samochody produkują dużą ilość trujących gazów.

Sytuacja byłaby pewnie znacznie gorsza, gdyby nie inwestycje w transport zbiorowy. Tokijskie pociągi, autobusy i tramwaje skutecznie skomunikowały miasto – pod tym względem metropolia zajmuje 10. miejsce na 65 państw ujętych w rankingu OliverWyman Forum. Ustępuje miejsca m.in. Helsinkom, Zurychowi czy Singapurowi.

– Mobilność mieszkańców Tokio opiera się na transporcie publicznym, przede wszystkim na gęstej i dostępnej sieci metra. Samochody czy motory mają drugorzędne znaczenie. Transport szynowy – metro i kolej – okazuje się być szybszy i wygodniejszy. Dzięki temu ruch uliczny jest uspokojony i zachowuje zdrowe proporcje między przestrzenią dla pieszych, rowerzystów i kierowców samochodów – komentuje dla SmogLab Kamila Jankowska, absolwentka studiów miejskich na UW, która niedawno wróciła z Japonii. I dodaje:

– To, co najbardziej zaskoczyło mnie w Tokio i w innych miastach Japonii, które zwiedziłam, to niezwykła popularność rowerów jako podstawowego środka transportu. Pomimo tego, że na tokijskich ulicach wciąż widać modernistyczne wzorce planowania, które stawiały na samochód, to bardzo łatwo jest znaleźć na nich ciszę. Jestem przekonana, że to właśnie dzięki uspokojonemu ruchowi samochodowemu.

Poza rozwijaniem transportu publicznego, władze kraju dążą do rozpromowania samochodów elektrycznych, które mają ograniczyć emisję tlenków azotu. Póki co na przeszkodzie stoi niewielka liczba stacji ładowania pojazdów, co przekłada się na stosunkowo niewielką liczbę „elektryków” na japońskich ulicach. Rząd zamierza jednak rozwijać infrastrukturę w tym kierunku.
Metro w Tokio (Japonia). Fot. shutterstock/Phuong D. Nguyen

Różne miasta, różne powietrze

Chociaż ogólna jakość powietrza w Japonii uważana jest za „dobrą”, to obserwuje się znaczne różnice między poszczególnymi regionami czy miastami.

– Standardy środowiskowe dla utleniaczy fotochemicznych (wtórnych zanieczyszczeń powietrza – przyp. red.) w większości Japonii nie zostały osiągnięte, a ich wysokie stężenia występują zwłaszcza w dużych aglomeracjach – potwierdzają badacze z NIES. I dodają: – Norma środowiskowa dla PM2.5 w kraju została już prawie osiągnięta. Pod tym względem najgorzej jest na zachodzie Japonii, co zdaje się mieć związek z emisjami z Azji kontynentalnej.

Najczystszym miastem w Japonii jest Obihiro w południowej części wyspy Hokkaido. W 2008 roku uznano je za „wzór japońskiego miasta ekologicznego”. Za jego sukces w dużej mierze odpowiada brak dużych zakładów produkcyjnych, w przeciwieństwie do najbardziej zanieczyszczonego miasta – Imari na zachodzie wyspy Kiusiu. Słynie ono z produkcji porcelany eksportowanej na cały świat. To właśnie fabryki są uważane za główną przyczynę smogu w tym mieście.

Być może Japonii uda się zniwelować różnice w jakości powietrza w poszczególnych miejscowościach. Służyć temu ma między innymi bardzo zaawansowany system monitoringu poziomu zanieczyszczeń, w tym satelitarny (służy do tego GOSAT GW, Global Observing SATellite for Greenhouse gases and Water cycle, projekt skupiający się głównie na monitorowaniu gazów cieplarnianych, ale coraz częściej wyłapuje również informacje na temat pyłów i cząstek tworzących smog).

Jedno jest pewne – na tę chwilę Japonia jest najbliżej osiągnięcia norm powietrza wyznaczonych przez WHO spośród wszystkich azjatyckich państw, mimo fatalnych zanieczyszczeń jeszcze kilka dekad temu.

Kraj odrobił trudną lekcję – industrializacja “ponad wszystko” wcale nie oznacza postępu. To lekcja, którą wciąż musi sobie przyswoić większość państw na świecie.

• Czytaj także: Smog typu Los Angeles. Popularne miasto jest światową stolicą trującego powietrza

–

Zdjęcie tytułowe: shutterstock/i viewfinder

Wpis pochodzi ze strony SmogLab.

Japonia liderem jakości powietrza w Azji. Ale nie zawsze tak było

Japonia jest jednym z najmniej zanieczyszczonych państw w Azji, chociaż jeszcze kilka dekad temu mierzyła się z ogromnym smogiem.

^{Anna Mikulska (SmogLab)}

SPINKa

2025-01-30 07:08:10

Donald Trump znalazł winnych pożarów w Los Angeles. Ci sami, co zawsze: demokraci

Gdy hrabstwo Los Angeles stanęło w płomieniach, w ogniu krytyki znalazły się lokalne władze z Partii Demokratów. Dezinformacje na ich temat rozprzestrzeniały się równie szybko, co płomienie. Ale czy w oskarżeniach Donalda Trumpa i amerykańskiej skrajnej prawicy jest choć cień prawdy?

Styczniowe pożary w Kalifornii nie są największe ani najbardziej śmiercionośne w historii stanu. Mogą jednak okazać się najkosztowniejszą katastrofą naturalną w historii USA.

Według wstępnych szacunków firmy AccuWeather, która poza prognozami pogody zajmuje się też obliczaniem kosztów ekstremalnych zjawisk, straty w Kalifornii mogą wynieść ok. 135-150 miliardów dolarów. To nawet 4 proc. rocznego PKB najbogatszego stanu USA (piątej gospodarki świata).

Co odpowiada za tak poważne konsekwencje pożarów? Zdaniem skrajnej prawicy w USA z Donaldem Trumpem na czele – demokraci. To nie pierwszy raz, gdy Trump obwinia przeciwników politycznych za katastrofę w czasie, gdy ta nawet nie dobiegła końca. Tak samo wyglądało to m.in. w przypadku huraganów Helene i Milton, które jesienią uderzyły w wybrzeże USA w ciągu dwóch tygodni.

Podobnie jak wtedy, także i tym razem oskarżenia prawicy opierają się jednak na nieprawdziwych i nieuzasadnionych atakach. Co jest więc zarzucane demokratom i jak wyglądają fakty na ten temat?

Poniżej nasza analiza.

Trump: Gubernator-szumowina

Trump swój atak skupił na Gavinie Newsomie, gubernatorze Kalifornii. W poście na własnej platformie społecznościowej Truth Social specjalnie przekręcił też jego nazwiska, by zawierało słowo „scum”, czyli szumowina.

„Gubernator Gavin Newscum odmówił podpisania przedłożonej mu deklaracji o przywróceniu zasobów wodnych, która pozwoliłaby milionom galonów wody, pochodzącej z nadmiaru deszczu i topniejącego śniegu z północy, na codzienne spływanie do wielu części Kalifornii, w tym do obszarów, które obecnie płoną w sposób niemal apokaliptyczny” – napisał Trump.

Polityk, który 20 stycznia ponownie zostanie zaprzysiężony jako prezydent USA, przekonywał, że przyczyną decyzji Newsoma była chęć ochrony „zasadniczo bezwartościowej ryby zwanej stynką”.

„Będę żądał, aby ten niekompetentny gubernator pozwolił, aby piękna, czysta, świeża woda PŁYNĘŁA DO KALIFORNII! On jest temu winien. Do tego nie ma wody do hydrantów przeciwpożarowych [ani] samolotów gaśniczych. Prawdziwa katastrofa!” – napisał Trump, który w kolejnych wpisach domagał się rezygnacji Newsoma.

Dokument, który nie istnieje…

„The Guardian” przywołuje komunikat prasowy biura gubernatora Kalifornii. Stwierdzono w nim, że nie ma takiego dokumentu, jak deklaracja o przywróceniu zasobów wodnych, a odnoszenie się do niego to „czysta fikcja”.

Podobnie przedstawiają to eksperci cytowani przez CNN. „W Kalifornii nigdy nie było »deklaracji o przywróceniu zasobów wodnych«, której gubernator odmówiłby podpisania” – stwierdził Brent Haddad, profesor studiów środowiskowych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz. Jego zdaniem komentarze Trumpa były tak „głupie”, że należy je zignorować, a nie omawiać szczegółowo.

O braku deklaracji tego typu mówił też Jeffrey Mount z Centrum Polityki Wodnej w ośrodku analitycznym Public Policy Institute of California. Według niego twierdzenia Trumpa w poście nie mają „żadnego sensu” i „nic z tego nie jest prawdą”.

Z kolei w rozmowie z CBS News głos zabrał Mark Gold, dyrektor ds. niedoboru wody w Natural Resources Defense Council i członek zarządu Metropolitan Water District, który dostarcza wodę 19 milionom ludzi w południowej Kalifornii. „Problemy [z ugaszeniem pożarów] nie mają nic wspólnego z ilością wody, którą przechowujemy w regionie. Metropolitan Water District ma obecnie rekordową ilość zmagazynowanej wody” – wyjaśnił Gold.

Ryba nie wpływa

W 2019 roku, gdy Trump był prezydentem po raz pierwszy, jego administracja przedstawiła jedynie plan pompowania wody z delty rzek Sacramento i San Joaquin do gospodarstw w Central Valley w Kalifornii. Plan ten upadł, gdy ekolodzy i urzędnicy stanowi zauważyli, że zagraża on gatunkom łososia, stynki i pstrąga tęczowego.

Tyle że jak tłumaczą eksperci, decyzja ta w żaden sposób nie przyczyniła się do skurczenia zasobów wody, która mogłaby zostać wykorzystana przy gaszeniu pożarów.

„Chociaż wysiłki na rzecz ratowania stynki deltowej, a także łososia i pstrąga tęczowego rzeczywiście zmniejszają ilość wody, która jest przenoszona z północnej Kalifornii przez stan w pewnych okresach, nie ma to wpływu na obecną dostępność wody do gaszenia pożarów” – powiedział Mount cytowany przez BBC.

CNN dodaje zaś, że zwolennicy ochrony stynki nie chcą mniej wody dla obszaru delty, gdzie żyje ten gatunek, tylko więcej. Wbrew sugestii Trumpa, gubernator Kalifornii nie powstrzymał też dopływu wody do stanu.

Hydranty bez wody…

Amerykańskie i zagraniczne portale wskazują, że pomimo trwającej suszy prawie wszystkie zbiorniki w południowej części Kalifornii są obecnie powyżej średniej historycznej dla tej pory roku. Żaden nie ma też poziomu znacząco niskiego

„Jednakże jeden z dużych zbiorników wodnych w Pacific Palisades był zamknięty z powodu prac konserwacyjnych i pusty, gdy wybuchł pożar. Przedstawiciele Departamentu Wody i Energii w Los Angeles stwierdzili, że gdyby zbiornik wodny Santa Ynez działał, mogłoby to spowodować zwiększenie dostaw wody, ale nie wiadomo, jaki byłby ostateczny skutek” – tłumaczy BBC.

Trzy inne zbiorniki wyposażające w wodę hydranty w Pacific Palisades faktycznie były źródłem problemu, bo częściowo wyschły. „W Los Angeles wciąż szaleją pożary. Niekompetentni politycy nie mają pojęcia, jak je ugasić. Tysiące wspaniałych domów zniknęło, a wiele innych wkrótce zostanie utraconych. Oni po prostu nie potrafią ugasić pożarów” – komentował Trump w Truth Social.

…choć wody nie brakło

CBS przywołuje jednak wyjaśnienia urzędników, którzy tłumaczą, co za tym stało. Wynika z nich, że zbiorniki obsługujące Palisades nie mogły być napełniane wystarczająco szybko, bo akcje gaśnicze wypompowywały wodę szybciej, niż można było ją wprowadzić przez główną magistralę wodociągową.

„Miejskie systemy wodne, które obsługują nasze domy i firmy, nadal działają skutecznie. Jednak nie są zaprojektowane do gaszenia pożarów lasów. Gaszenie pożaru z wieloma hydrantami, pobieranie wody z systemu przez kilka godzin jest nie do utrzymania. To znany fakt” – wyjaśnił Mark Pestrella, dyrektor Departamentu Robót Publicznych Hrabstwa Los Angeles.

Podobnie przedstawia to CNN. Według portalu problem był związany z lokalnymi czynnikami logistycznymi, na które wpływ miała górzysta geografia tego obszaru i – prawdopodobnie – wspomniana już przerwa konserwacyjna jednego ze zbiorników.

Wątek ten podnosi także Juliet Christian-Smith z amerykańskiej Unii Zaangażowanych Naukowców. „Miasta budują infrastrukturę, aby sprostać wymaganiom bez ponoszenia niepotrzebnych kosztów. Na przykład, systemy wodociągowe są projektowane tak, aby dostarczać wystarczającą ilość wody do zaspokojenia normalnego zapotrzebowania klientów na wodę w gospodarstwie domowym i zapewnić ograniczoną ilość »przepływu przeciwpożarowego« lub nadwyżki mocy do gaszenia pożarów” – pisze na blogu Christian-Smith.

I tłumaczy, że w Palisades zapotrzebowanie na wodę przez 15 godzin z rzędu czterokrotnie przekraczało normalne zużycie wody. „Ten niewiarygodnie wysoki, utrzymujący się poziom zapotrzebowania na wodę przekroczył zdolność systemu do utrzymania przepływu wody. To właśnie zużycie wody, a nie jej podaż, doprowadziło do tymczasowego niedoboru wody do celów przeciwpożarowych” – ocenia badaczka.

Gubernator Kalifornii stwierdził jednak, że brak wody w hydrantach to sprawa, którą należy pilnie wyjaśnić. Chce, by zbadano to w ramach niezależnego śledztwa.

Straż pożarna bez pieniędzy?

CNN obala też kolejne nieprawdziwe twierdzenie Trumpa, dotyczące rzekomego braku​​„samolotów gaśniczych”. Nie mogły one pomagać w gaszeniu pożarów przez niecały dzień i to z mocno uzasadnionego powodu – silnych wiatrów, które zagrażałby pracownikom służb.

Warto przy tym odnotować, że krytyka dotycząca akcji gaśniczej ma szerszy kontekst. Prawicowi politycy i media dużo uwagi poświęcili również brakom finansowym i kadrowym w straży pożarnej w Los Angeles.

Strażacy faktycznie przyznają, że borykają się z niedoborami kadrowymi. Jak informuje CBS, w ostatnim roku finansowym budżet Straży Pożarnej Los Angeles (LAFD) został zaś zmniejszony o 17,6 mln dolarów, czyli ok. 2 proc.

Kristin Crowley, szefowa straży pożarnej w Los Angeles, powiedziała CNN, że cięcia budżetowe „poważnie” wpłynęły na zdolność straży pożarnej do reagowania na katastrofę. W departamencie już teraz brakuje personelu, a likwidacja stanowisk cywilnych, np. mechaników, spowodowała, że ​​100 wozów strażackich zostało wyłączonych z użytku.

Karen Bass, burmistrz Los Angeles, zapewniła jednak, że „nie dokonano żadnych cięć, które mogłyby wpłynąć na sytuację, z którą mieliśmy do czynienia w ciągu ostatnich kilku dni”.

Jak podaje „LA Times”, w budżecie na lata 2024-2025 rada miasta zatwierdziła nawet ponad 100 mln dolarów więcej na podwyżki dla strażaków i zakup nowego sprzętu. Według gazety po uwzględnieniu tych środków budżet operacyjny straży pożarnej w 2025 r. wręcz wzrósł.

Artykuł Donald Trump znalazł winnych pożarów w Los Angeles. Ci sami, co zawsze: demokraci pochodzi z serwisu Ziemia na rozdrożu.

Źródło: ziemianarozdrozu.pl/donald-tru… | Szymon Bujalski

Donald Trump znalazł winnych pożarów w Los Angeles. Ci sami, co zawsze: demokraci

^{Szymon Bujalski (Ziemia na rozdrożu)}